De werkwijze van het systemisch opstellen en coachen is gebaseerd op verschillende psychologische methodieken waaronder het transactionele analyse model, gestalttherapie en nauw verbonden met NLP. Bert Hellinger heeft het werken met opstellingen als eerste beschreven en uitgewerkt. Hij noemde deze werkwijze systemisch werken en introduceerde het begrip familie-opstellingen. Wanneer de methode voor een organisatie wordt toegepast, wordt deze een organisatie-opstelling genoemd.
In Nederland worden al meer dan 20 jaar opstellingen gegeven die gebaseerd zijn op Hellingers theorie en visie op systemen en de bijbehorende dynamiek. Het systemisch werken heeft zich inmiddels over de hele wereld uitgebreid en blijft in ontwikkeling. Van een methodiek die vooral was gericht op het oplossen van verstrikkingen, beweegt het systemisch werken steeds meer in de richting van het ondersteunen van personen of systemen in hun ontwikkeling en groei.
Wanneer er tijdens een opstelling representanten worden ingezet, zijn deze in staat om informatie over het systeem van de vraagsteller op te halen. Zij ervaren deze informatie op verschillende manieren. Zo zijn lichamelijke sensaties mogelijk zoals spanning, druk, ongemak, pijn, drang tot bewegen, maar ook als emoties, gevoelens of woorden of zinnen waarvan zij voelen en weten dat deze gezegd moeten worden. De waarnemingen die representanten doen, zijn zeer concreet, accuraat en herkenbaar voor de vraagsteller. Door het delen van deze informatie, ontvouwt de opstelling zich en komt er duidelijkheid voor de vraagsteller tot stand.
Het veld dat tijdens een opstelling ontstaat, maakt het mogelijk dat informatie tussen systemen onderling kan worden opgehaald en uitgewisseld. Om de kracht van dit veld te ervaren tijdens een opstelling is het niet nodig om in de werking van opstellingen “te geloven”. Een open nieuwsgierige houding en de bereidheid om te ervaren is voldoende.
Het werken met het veld wordt door sommige critici met scepsis bekeken en maakt dat het systemisch werken als vaag of zweverig wordt neergezet. Er was lang geen bewijs voor het bestaan en de werking van het wetend veld, maar de laatste jaren is er veel wetenschappelijk onderzoek naar gedaan binnen de natuurkunde en de kwantumfysica. Ook het ontstaan en de werking van de morfologische velden tijdens een opstelling zijn onderwerp van een verschillende wetenschappelijke studies en onderzoeken.
De Universiteit van Tilburg onderzoekt in dit kader daarom de dynamiek die ontstaat tijdens het houden van organisatieopstellingen.
Het informatie dragende veld is een energieveld dat om de Aarde heen ligt net zoals het magnetisch veld en staat binnen de kwantumfysica bekend als het nulpuntveld. Andere benamingen zijn: het veld van mogelijkheden, het veld van universeel bewustzijn of het wetend veld.
Alle grote levensbeschouwelijke stromingen vermelden in hun geschriften het bestaan van een vorm van een alleswetende, allesomvattende universele intelligentie die alles met al het andere verbindt.